Het is tijd om het leven van werknemers die tijd nemen om te zorgen voor een naaste te verlichten

De manier waarop we werken is veranderd. De federale regering zet haar inspanningen verder om een beter evenwicht tussen werk en privéleven mogelijk te maken. Deze zomer wordt een Europese directieve omgezet in Belgisch recht. Werknemers met veeleisende gezinssituatie zullen daar in de eerste plaats van kunnen genieten. 

“We kennen allemaal voorbeelden van moedige moeders en vaders in onze eigen omgeving. Een buur of een collega die zijn job combineert met de dagelijkse zorg voor een kind, een broer of een tante die het moeilijk heeft”, zegt minister van Werk Pierre-Yves Dermagne. 

“Het is helaas geen verrassing dat het bijna altijd vrouwen zijn die zich genoodzaakt zien om hun carrière op een lager pitje te zetten, om een deel van hun tijd aan de zorg voor anderen te kunnen besteden. Die gedwongen cesuur in de carrière benadeelt de werknemers in kwestie. Om daar een einde aan te maken, willen we het mogelijk maken om de activiteiten beter op elkaar af te stemmen.”

 Flexibele werkregelingen 

Eén van de maatregelen is de invoering van een nieuw recht voor de werknemer om een verzoek in te dienen om 'flexibele arbeidsregelingen' aangeboden te krijgen door de werkgever.

Het gaat in de eerste plaats om verzoeken om gebruikelijke arbeidsregeling of werktijden aan de passen. De werknemer heeft bijvoorbeeld het recht om zijn wekelijkse werktijden op kantoor te laten aapassen of zal kunnen vragen om een halftijdse job te herorganiseren op twee en een halve dag. 

Indien de werkgever het verzoek van de werknemer weigert, moet hij dat schriftelijk motiveren, met inachtneming van een vooraf vastgestelde termijn. Als deze termijn niet wordt gerespecteerd, wordt ingediende verzoek toch geldig verklaard. 

Zoals bij elk ander verzoek om verlof is de werknemer beschermd tegen eventuele represailles en ontslag.

 Een nieuw zorgverlof op de rails 

Ook hier is het niet zo dat de deur van de werkplek abrupt wordt dichtgegooid om pas jaren later weer open te gaan. Het doel is de werknemer in staat te stellen het juiste evenwicht te vinden.

"Er is al het verlof voor mantelzorg, dat ik heb versterkt. Verlof voor palliatieve zorg kan ook worden opgenomen. Het nieuwe verlof zal echter flexibeler kunnen worden ingezet", legt Pierre-Yves Dermagne uit.

“Dit nieuwe zorgverlof zal de werknemer vrijstellen van alle beroepsactiviteiten gedurende 5 dagen per jaar, na een contact met de werkgever. De voorbeelden zijn legio; het kan gaan om het bezoeken van een kind in het ziekenhuis, het vergezellen van een echtgenoot bij een dialyse, of het begeleiden van een familielid dat intrekt in een rusthuis. Al deze familieleden verdienen de zorg en aandacht die ze nodig hebben.”

De werknemer die van dit recht gebruik maakt zal zoveel mogelijk worden beschermd. Het verlof kan op de gebruikelijke wijze worden uitbetaald.

 Onzekere contracten: redenen voor niet-verlenging onder de loep 

Recente voorbeelden herinneren ons aan de onaanvaardbare misbruiken rond het niet-verlengen van contracten.

In één voorbeeld werd het contract van een uitzendkracht geannuleerd toen zij haar geboorteverlof aankondigde. Het gaat om een werkneemster die geen vast contract krijgt omdat de aankondiging van een zwangerschap een abrupt einde maakt aan een lange reeks van contracten van bepaalde duur.

“Om die een grote onrechtvaardigheid te stoppen, zal bewijslast zal worden omgekeerd”, zegt vicepremier Dermagne. “Het is vanaf nu aan de werkgever om te bewijzen dat hij zijn werknemer niet heeft opgezegd om redenen die verband houden met het opnemen van verlof.”

In geval van niet-verlenging van het contract zal van de werkgever een vergoeding van 3 maanden loon worden geëist. Tot slot zal de werkgever, indien er geen objectieve reden voor het ontslag is, verplicht zijn de voormalige werknemer een forfaitaire som van 6 maanden loon te betalen. De maatregelen gelden ook voor uitzendcontracten. 

 Geboorteverlof: sancties op komst 

Vaders nemen niet altijd het geboorteverlof op waar ze recht op hebben. Sommige werknemers vrezen dat dit niet goed zal vallen bij hun werkgevers.

Het wetsontwerp voorziet in een sanctie in het Sociaal Strafwetboek die tot doel heeft de werkgever te straffen die de werknemer geen geboorteverlof heeft toegekend of die de duur of de voorwaarden van het verlof niet in acht heeft genomen.

Verrassend genoeg was in het Sociaal Strafwetboek nog niet in een dergelijke sanctie voorzien. Sociale inspecteurs zullen deze overtreding nu kunnen vaststellen en de werkgever een strafrechtelijke of administratieve boete kunnen opleggen. 

Een werknemer die constateert dat zijn of haar werkgever hem of haar geboorteverlof, niet wil toekennen, zal klacht kunnen indienen bij de sociale inspectie.