Nieuw Europees instrument om voor het anticiperen en managen van grote crisissen

Hoe kunnen we ons wapenen tegen de dreiging van een nieuwe grote crisis? Hoe kunnen we anticiperen op een toekomstige ramp voordat deze zich voltrekt? En hoe kunnen we gezamenlijk reageren wanneer die ons destabiliseert?

De coronacrisis en de oorlog in Oekraïne hebben de kwetsbaarheid van onze respons duidelijk aangetoond. De lidstaten namen maatregelen die het vrije verkeer van bepaalde goederen en personen hebben belemmerd. De crisissen van de afgelopen jaren hebben de interne markt gedestabiliseerd.

Nadat in trialoog een akkoord werd gevonden, wordt nu de Internal Market Emergency and Resilience Act (IMERA)in het leven geroepen, meldt minister Dermagne namens het Belgische voorzitterschap.

Pierre-Yves Dermagne licht toe: “Dit instrument is ontworpen om lessen te trekken uit recente crisissen, zoals de covid-19 epidemie. Het is bedoeld om te anticiperen op toekomstige noodsituaties en zal worden geactiveerd zodra zich een dreiging voordoet.”

Concreet is een crisiscomité opgericht waarin de Europese instellingen (Parlement, Commissie en Raad) vertegenwoordigd zijn. Dit comité vormt een permanent forum voor overleg (met 3 bijeenkomsten per jaar) en met als doel om vanaf de eerste uren van een crisis een crisisbeheersplan voor de interne markt op te stellen. Daarmee moet zoveel als mogelijk een ‘ieder voor zich’-aanpak en ongecoördineerde reacties worden vermeden. 

Focus op strategische producten  

Tijdens de coronacrisis was er een tekort aan zowel mondmaskers als alcoholgel. De Commissie kan bedrijven voortaan informatie verzoeken over onder meer de voorraden van bepaalde producten. Als bedrijven weigeren deze informatie te verstrekken, zullen ze dat moeten motiveren. 

Pierre-Yves Dermagne: “Als er een crisis uitbreekt en essentiële producten onvoldoende voorradig zijn, kunnen bij actoren op de markt prioritaire verzoeken worden ingediend.”  

“Wanneer de bedrijven in ingaan op het verzoek, zijn ze verplicht om voorrang te geven aan de productie en levering van essentiële levensmiddelen. Als ze deze verplichting naast zich neerleggen, zullen financiële sancties worden opgelegd. De stabiliteit van de bevoorradingsketens voor essentiële goederen en diensten moet behouden blijven.”  

Ook het vrije verkeer van personen op de interne markt komt in gedrang in noodsituaties. De Europese Commissie zal de lidstaten digitale instrumenten voorstellen om deze fundamentele vrijheid ook in tijden van crisis te vrijwaren. 

“De IMERA komt er om de Europese solidariteit te versterken”, voegt Pierre-Yves Dermagne toe. “Het is de enige manier om ons voor te bereiden op het onverwachte en om sterker te staan in geval van een crisis. IMERA moet ervoor zorgen dat in tijden van crisis het welzijn van de burgers en de fundamentele rechten, waaronder het stakingsrecht, behouden blijven binnen de interne markt.”

IMERA past binnen het engagement van Europa om de integriteit van de interne markt in tijden van crisis te vrijwaren. IMERA zal als instrument echter niet alle problemen oplossen: bepaalde prerogatieven van de lidstaten zijn nog steeds moeilijk te doorbreken.  

“Als we willen dat de interne markt de drijvende kracht achter de Europese integratie blijft, zullen de aanbevelingen in het verslag van Enrico Letta over de toekomst van de interne markt een aantal van de uitdagingen moeten behandelen, die door de IMERA niet verholpen zijn.”  

Door voorrang te geven aan orders, gezamenlijke aankopen te faciliteren en informatie-uitwisseling te verbeteren, beperkt IMERA de verstoring van het vrije verkeer van goederen, diensten en personen in crisisgebieden van de interne markt.