Europees akkoord onder Belgisch voorzitterschap haalt 28 miljoen platformwerkers uit grijze zone

Vice-eersteminister en minister van Economie en Werk Pierre-Yves Dermagne zorgde voor een wet omplatformwerkers te beter beschermen in België, die sinds 2023 van kracht is. Dankzij een akkoord op Europees niveau zal de arbeidssituatie voor fietskoeriers nu overal in Europa kunnen verbeteren.

Het afgelopen decennium groeit het aantal platformwerkers snel en onafgebroken. 

•                In 2022 zijn telde Europa zo’n 28 miljoen platformwerkers, volgens sommige prognoses zullen er in 2025 maar liefst 43 miljoen platformwerkers actief zijn.

•                Ze werken voor bijna 500 digitale platforms, waarvan Uber Eats, Deliveroo en Bolt bij het grote publiek de bekendste zijn. 

•                Naar schatting zijn de inkomsten uit de platformeconomie tussen 2016 en 2020 bijna vervijfvoudigd, van 3 naar 14 miljard euro. 

“Platformwerkers zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld, maar hun zichtbaarheid leidt niet automatisch tot fatsoenlijke arbeidsomstandigheden of meer rechtszekerheid. Een koerier werkt vaak in een moeilijke omstandigheden. Het hoge werktempo en het gebrek aan sociale bescherming maken hem kwetsbaar. Het is een risicovolle job”, zegt minister van Werk Pierre-Yves Dermagne. 

Langverwacht akkoord met 25 lidstaten onder Belgisch voorzitterschap 

Pro memorie: om het gebrek aan bescherming aan te pakken, probeert de Europese Commissie sinds 2019 een oplossing te vinden. In december 2023 dreigde het dossier echter compleet te verzanden omdat het Spaanse voorzitterschap er niet in slaagde vooruitgang te boeken. 

Minister Dermagne greep het Belgische voorzitterschap aan om de impasse te doorbreken. Daarmee wordt een van de meest langverwachte akkoorden gesloten onder het Belgische voorzitterschap, met een rechtstreekse impact voor 28 miljoen platformwerkers.  

“We zijn erin geslaagd om 25 EU-lidstaten en het Europees Parlement te overtuigen. Daarbij kon ik rekenen op de niet-aflatende steun van EU-commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Zaken Nicolas Schmit, die het dossier van in het begin trekt”, aldus minister Dermagne.

“Met dit akkoord geven we een stem aan platformwerkers, die hun statuut nu eenvoudig zullen kunnen betwisten en meer bescherming krijgen tegen opzichte van de platforms die hen aansturen.”

Bescherming ten opzichte van algoritme

“Het akkoord zal eerlijkheid, transparantie en verantwoordingsplicht garanderen bij het werken via een algoritme. Het is de eerste wettekst die een kader biedt voor het aansturen van werknemers via algoritmes. Het gaat om eenfenomeen dat zich duidelijk snel verder zal verspreiden. Het was dus dringend aan de orde om in actie te komen om misbruik te voorkomen en de arbeidsinspectie de kans te geven hun werk te doen”, licht Pierre-Yves Dermagne toe.  

Ook de bescherming van persoonsgegevens aanzienlijk versterkt door de verwerking van bepaalde persoonsgegevens volledig te verbieden. Op bepaalde punten is de tekst daarin strenger dan GDPR.

De bewijslast niet langer bij de werknemer  

Een andere belangrijke verandering is het recht op betwisting, dat nu eenvoudiger kan worden uitgeoefend door de platformewerker. 

Tot nu toe had een koerier geen andere keuze dan zich tot de rechtbank te wenden om zijn statuut aan te vechten. Omslachtige en tijdrovende procedures weerhouden hen er in de praktijk echter van om het statuut voor de rechter aan te vechten.  

“Als we zien hoe een fietskoerier instructies krijgt die tot op de minuut zijn berekend door algoritmes, hoe kan dan nog redelijkerwijs worden aangenomen dat hij een zelfstandig statuut heeft?”, werpt Dermagne op.

“Het gevolg is dat platformwerkers in heel Europa hun statuut gemakkelijk zullen kunnen aanvechten. De bewijslast verschuift van de platformwerker naar het bedrijf waarvoor hij werkt. Het is aan de lidstaten om in alle vrijheid nu een passend administratief mechanisme in plaats te stellen opdat werknemers hun statuut vlot kunnen betwisten.”